Dedicon wil ingespeeld zijn op de toenemende digitalisering en brontoegankelijkheid bij uitgevers en tegelijkertijd meer gepersonaliseerde toegankelijke informatie kunnen uitleveren aan de klant. Aansluitend op de nieuwe wijze waarop uitgevers naar hun content kijken, gaan ook wij onze producties benaderen als een verzameling van gestructureerde data. Net als bij de uitgever zorgen we ervoor dat onze data modulair, gestructureerd, herbruikbaar, semantisch rijk en formaat-onafhankelijk is. Alleen die elementen die nog niet aan de bron toegankelijk zijn gaan we toegankelijk maken. Het productieproces richten we zo in dat we een element slechts één keer toegankelijk hoeven te maken. We zorgen er tevens voor dat we een distributieproces hebben dat is ingericht om, op vraag van de klant, gepersonaliseerd en tijdig te kunnen uitleveren. Deze wijziging van de productieprocessen realiseren we gefaseerd; in 2023 zijn we gestart met MONET, in de komende jaren vervolgen we dit programma. Daarbij nemen we zowel productie als reproductie, eindproduct en uitlevering mee in het ontwerp. In de realisatie van 2024 beperken we ons tot het productieproces.

Binnen dit project produceren we een basiscollectie met populaire boeken voor het voortgezet onderwijs. Scholieren kunnen bij deze boeken eenvoudig schakelen tussen het digitaal lezen van tekst (vergroot en met de brailleleesregel) en het beluisteren van de tekst (menselijke stem of computerstem). De combinatie van tekst en audio (‘karaokelezen’) is ook mogelijk. Hiervoor is het productieprocess deels ingericht. Het project krijgt een vervolg in 2024. De collectie Leesluisterboeken vormt daarmee de eerste praktische oplossing die voortvloeit uit project MONET.

Luisteren is vaak een plezierig alternatief voor lezen. Daarom zet Dedicon bestaande tijdschriften om in audio. Een groot deel van de inhoud van deze tijdschriften wordt door menselijke stemmen ingesproken. Binnen dit project verrijken we het aanbod voor de lezers door nog aanvullend meer content aan te bieden. Dat doen we door middel van Tekst-naar-Spraaktechnologie, kortweg TNS. Deze technologie wordt ingezet om artikelen in tijdschriften geautomatiseerd te laten voorlezen. Lezers kunnen hierdoor over de volledige inhoud van de tijdschriften beschikken. Deze zijn dus deels met menselijke stem geproduceerd en worden per 2024 aangevuld met een computerstem. Binnen dit project wordt het productieproces hierop ingericht. 

Hoe ziet een vleugel eruit? En hoe is die anders bij een vogel dan bij een vliegtuig? Voor mensen zonder visuele beperking is dit heel vanzelfsprekend. Maar als je blind of zeer slechtziend bent, is een dergelijk concept veel lastiger voor te stellen. Daarom zegt een beeld meer dan 1.000 woorden en maken we voor alledaagse concepten voelbare tekeningen. Een beschrijving alleen is namelijk vaak niet precies genoeg, hoeveel woorden je ook gebruikt. Een voelbare tekening helpt dan bij het vormen van een mentale representatie. In combinatie met een voelbare tekening ontstaat een veel duidelijker ‘beeld’. Voelbare tekeningen helpen om uitleg beknopt te houden en tegelijk te verhelderen. In dit project hebben we concepten in voelbare vorm beschikbaar gemaakt voor de volwassen lezers van Bibliotheekservice Passend Lezen.  Je leest er alles over op https://www.dedicon.nl/lezen/hoe-voelt-een-processierups.

Voelbare tekeningen helpen mensen met een visuele beperking om een mentaal beeld te vormen van afbeeldingen en concepten. Maar het begrijpen van een voelbare tekening is een kunst op zich. Een kunst die Dedicon goed verstaat. Daarom hebben we in samenwerking met Bibliotheekservice Passend Lezen een cursuspakket samengesteld. Hierin leren we in tien lessen om (beter) met tactiele tekeningen te werken. Het zorgt ervoor dat de klant de tekening beter kan lezen, beter begrip krijgt van het onderwerp en daardoor beter kan meepraten over dat specifieke onderwerp.

Voor blinde en slechtziende mensen is het begrijpen van hun omgeving en navigeren door onbekende plaatsen een uitdaging die vaak wordt onderschat. Samen met het Kadaster, Esri Nederland, Stichting Accessibility én met grote inzet van ervaringsdeskundigen is samengewerkt aan de geautomatiseerde productie van buurtkaarten voor mensen met een visuele beperking. Voelbare kaarten van een wijk bijvoorbeeld. Ze zijn bedoeld voor oriëntatie op de omgeving, om te weten hoe een wijk in elkaar zit of wat de lay-out van een park is. Het project heeft de prestigieuze Making a Difference Award gewonnen en mag zich verheugen in grote internationale belangstelling. Je leest er alles over op Innovatieve tactiele kaarten vergroten onafhankelijkheid en inclusie.

Iedereen kent Nijntje. Maar wat als je blind bent? Hoe weet je dan hoe Nijntje eruitziet? Voor kinderen met een visuele beperking is er goed nieuws: een vijftal titels van uitgeverij Mercis zijn voorzien van voelbare tekeningen en van tekst in braille en zwartdruk. Tijdens het Leesfeest van Vereniging Onbeperkt Lezen werden de boeken gepresenteerd. Voorlezers lazen blinde en slechtziende kinderen uit de boeken voor. Terwijl de kinderen luisterden konden ze het wereldberoemde konijn op de tast ontdekken. Iedereen moet immers kunnen genieten van ’s werelds beroemdste konijn. Je leest er alles over op Nijntje voor blinde kinderen.

Samen met de uitgeverijen Vodix, ThiemeMeulenhoff, Deviant, Boom en Malmberg hebben we mini-hackathons georganiseerd. Hierin hebben we de toegankelijkheid van hun lesmateriaal bekeken vanuit het perspectief van de leerlingen Peter (blind) en Jessica (slechtziend en kleurenblind). Vraagstukken gingen over onder andere kleur, beeld, structuur en weergave. Hoe ga je bijvoorbeeld om met video’s zonder audiodescriptie, die wel noodzakelijk materiaal bevatten om opdrachten uit te voeren? Of, hoe zit het met cirkeldiagrammen met delen in verschillende kleuren? Zijn ze voor Jessica en Peter ook goed leesbaar? Of hoe zorg je ervoor dat Peter en Jessica allebei met hun hulpprogramma’s tabellen goed kunnen lezen? In dit project hebben we verkend waar de taak voor toegankelijkheid in digitaal lesmateriaal voor de educatieve uitgeverij ophoudt en voor Dedicon begint. Ook het proefondervindelijk ontdekken op welke manieren educatieve uitgeverijen en Dedicon kunnen gaan samenwerken was een projectdoel.

Uitgevers moeten hun e-books met ingang van juni 2025 op een toegankelijke wijze aanbieden. Wetgeving hiervoor is in aantocht. In dit project hebben we onderzocht of er vraag is naar ondersteuning en zo ja, op welke onderdelen.Het onderzoek heeft geleid tot waardevolle inzichten en tot de ontwikkeling van een trainingsaanbod van Dedicon. Hiermee helpen we uitgevers beter te snappen waarom inclusief publiceren nuttig is en hoe zij hun eigen materiaal zelf al toegankelijk kunnen maken. De trainingen worden in 2024 op de markt gebracht.

Dedicon ontvangt bronmateriaal van uitgevers en maakt deze toegankelijk. In dit project beoordelen we in welke mate het bronmateriaal al door uitgevers zelf toegankelijk is gemaakt. We brengen in kaart welke oplossingen we daar nog aan moeten toevoegen. Hiermee doen we feitelijk een nul-meting op het gebied van brontoegankelijkheid. De inzichten helpen bij het in kaart brengen van toekomstontwikkelingen en bij het maken van productieplanningen.